Eva Line de Boer zoekt nieuw publiek

Het dagblad 'Trouw' liep een dag mee met artistiek directeur Eva Line de Boer tijdens Suburbian Summer.
"De Boer werd artistiek directeur van Suburbia op het moment dat het Almeerse theatergezelschap financieel langs de afgrond scheerde. Het jaar respijt dat ze kregen van de gemeente is bijna op. Gaat ze Suburbia redden?"

“Wat is je grote droom, bedoelde ik. Wat zou je het líefst worden?” Eva Line de Boer kijkt verwachtingsvol naar de jongen van 18 in zwarte joggingbroek met beginnend baardje, die kwam aanlopen op het centrale plein bij het azc Almere. Hij kijkt wat beduusd naar de opgewekte bezoeker in jas met slangenprint en oorringen van kleine hartjes. Hij had laten vallen dat hij werk zocht. Maakt niet uit wat, zei hij, maar daar doet De Boer het niet voor.

De Boer, artistiek directeur van Almeers theatergezelschap Suburbia, is op het azc om na te praten over de actie die ze onlangs organiseerde, waarbij vijftig bewoners gratis een zomervoorstelling van Suburbia mochten bijwonen. Inmiddels zijn er ook plannen voor een bijdrage van Suburbia aan de open dag van het azc. “We hebben niet veel budget”, zei Coa-programmabegeleider Laura Kaziukonyte eerder, met verontschuldigende glimlach.

Een glas prosecco krijgen en je weer mens voelen
De Boer leek het niet eens te horen. Ze vraagt naar de schuwe jonge vrouw die nooit haar kamer uitkwam. Straalt als Kaziukonyte vertelt hoe fijn de bewoners het uitstapje naar het theater vonden. “Een van de bewoners had tranen in zijn ogen toen hij een glas prosecco kreeg”, vertelt Kaziukonyte. “Hij zei dat hij zich voor het eerst sinds jaren weer mens voelde.”

Na de vraag van De Boer vertelt de achttienjarige dat hij muziek maakt; als het kon, ging hij naar concerten van Arabische artiesten in Amsterdam. “O wat leuk, dan wil ik wel een keer mee!”, zegt De Boer enthousiast. “Mag dat? Ik ken ook mensen bij Paradiso, misschien kan ik daar eens informeren over werk. Iets technisch misschien?” De jongen knikt, glimlacht aarzelend. De Boer werpt een blik op de vrouw naast haar – Suburbia’s hoofd marketing, Nana Jongerden, en lacht hartelijk. “Ik zou zeggen dat hij bij ons kan werken, maar dan moeten we eerst weten of we over een half jaar nog bestaan.”

Geen nieuwe geldbron
Bijna precies een jaar geleden hoorde Suburbia dat ze geen structurele subsidie van het Rijk zouden ontvangen voor de daaropvolgende vier jaar. Diezelfde shock kregen veel andere theatergezelschappen, van het Amsterdamse Orkater tot Theaterproductiehuis Zeeland.

De Boer wil dat bewoners van het woonwagenkamp komen kijken
Voor De Boer betekende het dat ze nog voor haar officiële aantreden als artistiek directeur in januari 2025 haar gezelschap voor de rand van de afgrond weg moest trekken. Na gelobby – en een live theatraal optreden voor de Almeerse gemeenteraad – steunt de gemeente Almere het gezelschap eenmalig met 400.000 euro voor een jaar respijt. Het is nu halverwege dat jaar, en een nieuwe structurele geldbron is nog niet gevonden.

Hoe gaat het nu? De Boer schudt haar hoofd. “De financiële details moet je straks maar aan Jos vragen.” Jos van Hulst is algemeen directeur van Suburbia. “Ik heb het afgelopen jaar hard gestreden voor ons bestaansrecht”, zegt De Boer. “Deze zomer houd ik me bezig met de voorstellingen en het vinden van nieuw publiek. Ik concentreer me vandaag liever op de hoop.”

Bewoners van het woonwagenkamp
We zitten inmiddels in de auto op weg naar de volgende afspraak. Vandaag hoopt De Boer dat ze bewoners van het woonwagenkamp in Dronten kan verleiden om naar hun tweede zomervoorstelling te komen kijken, Zanger zonder volk, door schrijver en performer Giovanni Brand. Vanavond is de eerste voorstelling. Eerder speelde dansvoorstelling LÍX van Mohamed Yusuf Boss, over zijn geschiedenis als Somalische migrant in Nederland – dit inspireerde de actie met het azc.

Brand groeide zelf op in een Roma-gemeenschap. Het bestuur van de Nederlandse Roma Vereniging is vanavond te gast bij de voorstelling met diner vooraf, maar De Boer wil dolgraag dat er meer reizigers komen. “Giovanni zei: gewoon langsgaan, je bereikt ze niet met een mailtje.”

De wereld redden
Het is een belangrijk onderdeel van haar visie als artistiek directeur in Almere: contact leggen met groepen uit de omgeving die nooit in aanraking komen met theater, van azc-bewoners tot Roma. Naar aanleiding van haar zomerprojecten schreef ze aan Trouw een lange e-mail waarin ze haar bezieling voor deze missie uiteenzet. Over de ‘beweging’ die ze in gang wil zetten, over haar overtuiging dat ze als theatergezelschap ‘moeten durven om onszelf helemaal binnenstebuiten te klappen’ om mensen met verschillende achtergronden en ideeën bij elkaar te krijgen.

Dat Suburbia in acute geldnood verkeert, komt nauwelijks ter sprake. “Ik wil heel graag dat Suburbia blijft bestaan, maar het is groter dan Suburbia”, zegt De Boer. Gekscherend: “Ik red liever de wereld.”

Waar die passie voor verbinden vandaan komt weet ze niet precies, vertelt ze vanaf de achterbank van de auto, terwijl Jongerden rijdt. “Ik heb wel altijd al een band gevoeld met mensen die buiten de kaders van de maatschappij vallen.”

‘Mijn lievelingsoom zat in de gevangenis’
Misschien komt het door haar moeders familie. Zelf had ze een ‘heel normale jeugd’, maar haar moeder komt uit een armer milieu – schurkend tegen criminaliteit. “Ik heb een oom die half op straat leeft. En mijn lievelingsoom zat in de gevangenis.” Ze glimlacht. “Dat was echt een in- en ingoed, beschadigd mens.”

Diezelfde oom had eigenlijk het theater in gewild. “Maar dat mocht niet van zijn vader.” De Boer schudt haar hoofd terwijl we Dronten inrijden. “Ik ben mijn ouders heel dankbaar dat ze mij zo’n stevige basis van vertrouwen en vrijheid gaven. Als ik in zo’n omgeving was opgegroeid, was het met mij ook anders afgelopen.” Monter: “Ik zou ook nooit de weg van de minste weerstand hebben gekozen.”

‘Ik denk steeds: het kan niet onopgemerkt blijven, wat we doen’
Het kamp – een mix van traditionele en moderne woonwagens, veel wit, brandschoon aangeveegd – lijkt in eerste instantie uitgestorven. Maar een man van een jaar of vijftig die zijn hond uitlaat houdt geduldig halt als De Boer komt aanlopen met een flyer, al lijkt hij in eerste instantie te denken dat de vrouwen hem komen bekeren. “Nee, wij zijn theatermakers”, zegt De Boer vrolijk.

Ze begint aan de toelichting over de voorstelling en Suburbia. De man luistert aandachtig met opgeheven kin. Als De Boer klaar is begint de man zelf een gepassioneerd verhaal over zijn christelijk geloof, dat een kwartier duurt en waar De Boer met haar kenmerkende volle aandacht naar luistert.

Vrijkaarten
De man belooft dat hij over de voorstelling zal vertellen aan de kampbewoners. En ze mag gerust de flyers in de bus gooien. “Hebben we nog flyers met vrijkaarten?”, vraagt De Boer verheugd aan Jongerden. Dan trekt ze een gezicht, alsof ze iets stiekems doet. “Jos zei vanochtend dat we eigenlijk geen kaarten meer mogen weggeven.”

De algemeen directeur wil niet streng zijn, vertelt hij die avond in de tuin van Stadsboerderij Almere. “Maar op een gegeven moment moet je zeggen: de koek is op.” Van Hulst werkt inmiddels twaalf jaar bij Suburbia. “Na de afwijzing van de subsidieaanvraag kwamen we gelijk in actiestand. Verdomme, we zullen eens laten zien wat hier zou verdwijnen.”

Met de 400.000 euro die ze kregen van de gemeente in plaats van de 725.000 die ze hadden aangevraagd, moesten ze de plannen voor 2025 flink afslanken – ze cancelden de tour van hun musical, bijvoorbeeld, en programmeerden twee bestaande voorstellingen voor Suburbian Summer.

Mooi gedekte lange tafels
Van Hulst kijkt vanaf het bankje in de boerderijtuin naar de mooi gedekte lange tafels in de open eetzaal, waar straks een ecologisch/biodynamisch diner wordt geserveerd, voorafgaand aan de eerste voorstelling van Zanger zonder volk. Rechts tussen de perenbomen is geurexpert Frank Bloem op z’n knieën in de weer met voorbereidingen van een geurritueel, geïnspireerd door de voorstelling.

De Boer brengt met Roma-verenigingssecretaris Kole Pavlov (derde van links), Esmeralda Nicolich en Giovanni Brand een bezoekje aan de koeienstal. Foto Jean-Pierre Jans

Veel van de gasten op deze boerderijdiners zijn mensen die allang bekend zijn met theater en Suburbia. Maar deze groep laten mengen met de groepen die De Boer vandaag bezocht is ook onderdeel van het plan om Almeerders met elkaar te verbinden.

Van Hulst vertelt over mogelijke samenwerkingen met het bedrijfsleven in de provincie, over de rechtszaak die loopt waarin ze de beslissing van het Fonds Podiumkunsten aanvechten. Die is wel pas in november. En ook het plan om de Tweede Kamer te overtuigen van het belang van cultuur in de regio is noodgedwongen opgeschort tot september, vanwege de val van het kabinet.

Meer geld naar cultuur in de regio
“Als we nou die rechtszaak winnen.” Van Hulsts gezicht staat hoopvol. “Ze hebben al toegegeven dat de initiële bezwaren tegen de aanvraag niet gegrond waren. En het zure is, in 2029 gaat het hele subsidiestelsel op de schop. De Raad voor Cultuur heeft toegezegd dat er meer geld moet naar cultuur in de regio. Maar dan moeten we niet daarvoor al verdwenen zijn.” De hamvraag: hoelang houden ze dit nog vol? Van Hulst: “Nou ja. Ja. Als we geen oplossing vinden, houdt het per januari 2026 allemaal op.”

Tijdens het diner ontfermt De Boer zich over haar gasten van de Roma-vereniging, die graag Suburbia’s hulp krijgen om de stem van de Roma in Nederland te versterken. Goedlachse voorzitter Esmeralda Nicolich ziet nog te vaak dat reizigers worden buitengesloten, zegt ze. “Dus ik ben heel blij met deze uitnodiging. We moeten elkaar zoveel mogelijk helpen.” Haar lach verdwijnt even vanonder haar zwartgouden Gucci-zonnebril als de biodynamische minestronesoep wordt geserveerd, maar zij en verenigingssecretaris Kole Pavlov reageren hartelijk en enthousiast op De Boers vragen over de Roma en eventuele samenwerkingen. Nu nog de voorstelling. De Boer vindt het spannend – klopt het wel met hun ervaring van het Roma-leven?

Het liefdevolle, maar ook claustrofobische leven in het kamp
Zanger zonder volk gaat over een alleenstaande moeder die haar zoons wil beschermen tegen de vijandige blik van ‘de burgerij’ – de wereld buiten het kamp – terwijl haar intellectueel slimme jongste zoon juist wil losbreken. We zien een kleine, brandschone woonwagen, het liefdevolle maar ook claustrofobische leven in het kamp. Een vrolijke, soms wrange muzikale voorstelling over worstelen tussen loyaliteit en individuele identiteit.

In de zaal tijdens de voorstelling werpt De Boer steeds blikken op Nicolich’s gezelschap. Opluchting na afloop, want de voorzitter vond het ‘geweldig’. “Ik werd helemaal meegesleept.” Ontmoetingen, daar draait het om voor De Boer. En hoop. Twee maanden hiervoor had ze even ‘de bodem van het derde extra reservoir bereikt’. “Dat ik dacht: komt dit wel goed? Ik wist niet meer waar ik de hoop vandaan moest halen.”

Maar nu ze steeds op pad is, ‘gloeit’ De Boer weer helemaal. “We spreken veel met een citymarketingstrateeg van Almere, die zegt: focus niet direct op resultaat, mensen moeten eerst verliefd op je worden. Ik denk steeds: het kan niet onopgemerkt blijven, wat we doen.”

Dit artikel is geschreven door Myrel Morskate en verscheen in Trouw op 22 juli 2025. Lees het artikel via de website van Trouw.